14 maja 2025 r., przed wejściem do budynku AWF Wrocław przy ul. Witelona 25 odsłonięto tablicę upamiętniającą realizację jednego z najbardziej kultowych odcinków polskiej telewizji. To właśnie tutaj, latem 1968 roku, kręcono część zdjęć do odcinka „Hasło” z serialu „Stawka większa niż życie” w reżyserii Andrzeja Konica.
Odsłonięcie tablicy to nie tylko hołd złożony jednej z ikon polskiej popkultury, ale też przypomnienie, jak ważne miejsce zajmuje Wrocław – i konkretnie budynek AWF przy Witelona – w historii polskiej kinematografii.
Odcinek „Hasło” rozgrywa się we Francji w 1944 roku. Hans Kloss, agent J‑23, podejmuje ryzykowną misję ratunkową, w której kluczowe znaczenie ma rozpoznanie tajnego hasła ruchu oporu. To właśnie w tym odcinku pada jedna z najbardziej rozpoznawalnych kwestii w historii polskiej telewizji:
– W Paryżu najlepsze kasztany są na placu Pigalle.
– Zuzanna lubi je tylko jesienią. Przesyła Ci świeżą partię.
Sceny rozgrywające się we francuskim miasteczku Saint Gille realizowano przed i wewnątrz budynku przy ul. Witelona 25. „W filmie obiekt ten „zagrał” siedzibę sztabu majora Elerta (w tej roli Eliasz Kuziemski). Widzimy go zarówno w ujęciach dziennych, jak i nocnych, a także w scenach kręconych z wnętrza i okien budynku” – tłumaczy przewodnik miejski Bogdan Bernacki, autor przewodnika „Śladami Klossa po Wrocławiu. To wyjątkowy przykład tego, jak realna przestrzeń Wrocławia została wpleciona w narrację jednego z najsłynniejszych seriali PRL.
– „To dla nas powód do dumy, że budynek naszej uczelni stał się częścią historii polskiej kinematografii. Dzisiejsze wydarzenie to nie tylko wspomnienie kultowego serialu, ale też wyraz szacunku dla dziedzictwa kulturowego, które współtworzymy jako instytucja akademicka” – mówi prof. Tadeusz Stefaniak, Rektor AWF Wrocław.
„Stawka większa niż życie” to fenomen na skalę międzynarodową – według historyków telewizji serial był oglądany przez ponad miliard widzów na całym świecie. Emitowano go w krajach bloku wschodniego, ale też w Azji, Australii i obu Amerykach. Dla wielu pokoleń Polaków przygody majora Klossa były nie tylko rozrywką, ale też elementem tożsamości kulturowej. Kultowe kwestie, takie jak słynne: „Nie ze mną te numery, Brunner!”, na stałe weszły do języka potocznego, a sam Kloss – grany przez Stanisława Mikulskiego – stał się ikoną.
– „To niezwykłe, że po tylu latach możemy wskazać konkretny adres, przy którym narodziła się legenda. Upamiętnianie takich miejsc to nie tylko kwestia historii filmu – to także budowanie lokalnej tożsamości i przekazywanie jej kolejnym pokoleniom” – podkreśla dr Robert Banasiak, dyrektor Wrocławskiej Fundacji Filmowej.
Budynek, przed którym odsłonięto dziś tablicę, powstał w 1937 roku jako sala gimnastyczna Universitäts-Institut für Leibesübungen. To przykład międzywojennej architektury modernistycznej. Niedawna konserwacja przywróciła mu dawny blask – odrestaurowano elewację, zachowując oryginalne detale i historyczną kolorystykę. Obiekt do dziś służy studentom Akademii Wychowania Fizycznego, a od teraz pełni również funkcję miejsca pamięci – łączącego historię sportu, nauki i filmu.
Upamiętnienie realizacji zdjęć do serialu „Stawka większa niż życie” w tym miejscu, to nie tylko przypomnienie o filmowej przeszłości, ale także o tym, jak przestrzeń Wrocławia współtworzyła kulturalną tożsamość całego pokolenia widzów. Wydarzenie to stanowi symboliczny gest łączący przeszłość z teraźniejszością – pokazując, że kultura filmowa i historia miejsca idą ze sobą w parze. A tablica powstała dzięki Centrum Historii AWF Wrocław i staraniom dr Reginy Kumali, która opiekuje się uczelnianymi zbiorami.
Informacje pochodzą z przewodnika: „Stawkowy przewodnik filmowy”, www.stawkologia.pl
Fotoreportaż, fot. Adam Stępień
